Wymogi prawne dla opakowań żywnościowych

Tym razem temat nie dotyczący stricte prawa żywnościowego, lecz z żywnością powiązany. Niniejszy artykuł przedstawia podstawowe wymogi prawne dotyczące opakowań żywności. 

Dlaczego jest to ważne? Opakowania żywności nie są obojętne dla zdrowia konsumentów, bowiem może dojść do migracji (przenikania, uwalniania) substancji z opakowania do żywności. Problem ten to nie tylko zmartwienie konsumentów, ale przede wszystkim producentów opakowań i żywności. Zagadnienie zostało oczywiście zauważone przez ustawodawcę i podlega obszernej regulacji. 

Zasady ogólne – dotyczące wszystkich tworzyw

Ogólna zasada stanowi, że opakowania żywności powinny być tak wyprodukowane, aby nie dochodziło do migracji ich składników do żywności w ilościach, które mogłyby:

- stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka,

- powodować niemożliwe do przyjęcia zmiany w składzie żywności lub

- powodować pogorszenie jej cech organoleptycznych.

Reguły te wynikają z rozporządzenia nr 1935/2004 z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG. Rozporządzenie to ma charakter ramowy i nie zawiera konkretnych norm czy limitów, niemniej jednak przewiduje możliwość przyjęcia szczególnych środków prawnych w odniesieniu do konkretnych tworzyw.

Tworzywa sztuczne mają „swoją” regulację…

…i to dość szczegółową. Rozporządzenie unijne określa bowiem szczegółowe wymogi dotyczące bezpieczeństwa tzw. plastiku - wskazuje m. in.:

- poziom migracji globalnej i specyficznej,

- wykaz płynów modelowych, imitujących żywność podczas badania (np. kwas octowy 3%, olej roślinny),

- wykaz substancji, których stosowanie jest dozwolone w procesie wytwarzania opakowań.

Szczegółowe wytyczne znajdują się w rozporządzeniu nr 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

 
Co z tym silikonem?

Wiele tworzyw nie doczekało się jednak szczegółowej regulacji prawnej w zakresie produkcji, norm i limitów migracji. Tak jest w przypadku silikonu. Wobec powyższego, stosować należy zasady ogólne, wynikające z rozporządzenia 1935/2004, ewentualnie posiłkując się ustawodawstwem poszczególnych państw członkowskich. Należy jednak mieć na uwadze, iż badania ostrzegają m. in. o zjawisku migracji oligomerów z silikonu do żywności, szczególnie w „trudnych” warunkach, takich jak wysoka temperatura, wielokrotne ponowne użycie, mikrofale  – nie jest to więc tworzywo zupełnie obojętne.

(źródło: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814620328478)

Papier – brzmi niewinnie

Papier kojarzy się głównie z drewnem i celulozą, ale należy pamiętać, że jest on, na etapie produkcji, poddawany procesom chemicznym oraz niejednokrotnie pokrywany specjalnymi warstwami. Przykładowo, papier pergaminowy, odporny na tłuszcz lub wilgoć, pokryty może być silikonem lub woskiem, tektura – laminowana tworzywem sztucznym. Analogicznie, jak w przypadku silikonu, nie ma szczegółowego rozporządzenia unijnego regulującego wymogi i normy dotyczące opakowań żywnościowych z papieru. Producenci stosują więc ogólne zasady, wynikające z rozporządzenia 1935/2004 oraz niewiążące wytyczne branżowe i zalecenia.

Melaminowy talerzyk

Kontrowersję wzbudzają melaminowe naczynia kuchenne, często dedykowane dzieciom (nie tłuką się, są kolorowe i lekkie). Wykryto, iż w kontakcie z żywnością może dojść do przekroczenia dopuszczalnego limitu migracji formaldehydu z melaminy (szczególnie dotyczy to żywności kwaśnej i gorącej). W tym zakresie ostrzeżenia publikował m. in. Główny Inspektorat Sanitarny.

Tworzywa melaminowe, pochodzące z Chin lub Hongkongu, są regulowane rozporządzeniem unijnym 284/2011, zgodnie z którym importer musi przedłożyć oświadczenie potwierdzające, że przesyłka spełnia wymogi dotyczące uwalniania formaldehydu. Limit migracji specyficznej formaldehydu do żywności wynosi 15 mg/kg.

Farby drukarskie

Drobna ciekawostka – zgodnie z rozporządzeniem 2023/2006 zadrukowana powierzchnia opakowania nie może mieć bezpośredniego kontaktu z żywnością.

Na koniec nie zapomnijmy o regulacji krajowej.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie wykazu substancji, których stosowanie jest dozwolone w procesie wytwarzania lub przetwarzania materiałów i wyrobów z innych tworzyw niż tworzywa sztuczne przeznaczonych do kontaktu z żywnością reguluje m. in. maksymalne dopuszczalne ilości ołowiu i kadmu uwalniane z wyrobów ceramicznych.

W sytuacji, gdy brak przepisów szczegółowych dotyczących konkretnego tworzywa, należy pamiętać o normach ogólnych. 

Zgodnie z ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi maksymalna suma zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego nie może przekraczać 100 mg/kg.

autor: r.pr. Malwina Czerska

Pozostałe artykuły

Szanowni Państwo, jeżeli opisywany wyżej temat dotyczy Państwa problemu, zapraszamy do kontaktu - chętnie doradzimy jak postąpić w Państwa indywidualnym przypadku.

Jeśli wśród udostępnionych przez nas artykułów nie odnaleźli Państwo odpowiedzi na swoje wątpliwości, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią. Chętnie przyjrzymy się Państwa problemom i zaproponujemy rozwiązanie.

Kancelaria Radcowska

r.pr. Oliwia Józwicka

r.pr. Malwina Czerska

ul. Wilanowska 1, 05-520 Konstancin-Jeziorna